Đại học Bách khoa Hà Nộihttps://hust.edu.vn/uploads/sys/logo-dhbk-1-02_130_191.png
Chủ nhật - 01/06/2025 20:00
Cà chua và các loại quả khác được ép thành nước, sau đó cho vào máy để làm cô đặc
Tháng 3/2025, PGS. Nguyễn Minh Tân - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển các Sản phẩm Tự nhiên (INAPRO), Trường Hóa và Khoa học sự sống, Đại học Bách khoa Hà Nội - vinh dự đạt Giải thưởng Kovalevskaia với những cống hiến trong khoa học giúp nâng tầm nông sản Việt Nam, đặc biệt là thành quả nghiên cứu về Công nghệ JEVA - NCKH được ra đời ngay trong lòng Bách khoa Hà Nội.
“Không nghiên cứu những gì mình có mà nghiên cứu những gì xã hội cần”
Đây là quan điểm PGS. Nguyễn Minh Tân theo đuổi trong suốt hành trình nghiên cứu của mình. Đối với chị, khoa học không chỉ là những bài báo đăng trên tạp chí mà quan trọng hơn, phải có tính ứng dụng cao, mang lại lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp và cộng đồng. PGS. Nguyễn Minh Tân - Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển các Sản phẩm Tự nhiên, Trường Hóa và Khoa học sự sống, ĐHBK Hà Nội
PGS. Nguyễn Minh Tân chia sẻ Việt Nam sở hữu nhiều loại trái cây nhiệt đới chất lượng cao, nhưng việc tiêu thụ và xuất khẩu thường gặp khó khăn do phụ thuộc vào thị trường truyền thống và tình trạng “được mùa mất giá”. Nguyên nhân chính là do sản xuất manh mún, thiếu công nghệ chế biến sau thu hoạch hiện đại, dẫn đến việc nông dân phải đối mặt với tình trạng dư thừa sản phẩm và giá trị kinh tế thấp.
Từ thực tế này, sau một dự án thử nghiệm, năm 2018, PGS. Nguyễn Minh Tân ra mắt Công nghệ JEVA (Juice EVAporation Technology). Sáng chế nhận nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế. Từ năm 2019 - 2021, chị làm việc trên một thiết bị thông minh và di động kết hợp Công nghệ JEVA, đưa ra một khái niệm mới: Xử lý trái cây thông minh và di động - SMoJEVA. PGS. Nguyễn Minh Tân và TS. Wolfgang Samhaber - Chuyên gia về Quy trình công nghệ tại Đại học Johannes Kepler (Cộng hòa Áo) đã phát triển công nghệ SMoJEVA và thiết bị được lắp ráp tại Áo.
PGS. Minh Tân đã đăng ký 7 bằng sáng chế liên quan đến công nghệ JEVA cho các quy trình khác nhau và 1 bằng sáng chế quốc tế thông qua PCT (Hiệp ước Hợp tác về Sáng chế của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới - WIPO). Trong đó, năm 2024, Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam đã cấp 4 bằng độc quyền sáng chế liên quan đến các quy trình khác nhau của công nghệ JEVA cho PGS. Nguyễn Minh Tân với tư cách là đồng tác giả và đồng nộp đơn. Nhãn hiệu JEVA và SMoJEVA đã được đăng ký sở hữu trí tuệ như vậy.
Công nghệ không tốn năng lượng, không tạo chất thải
Công nghệ JEVA - Công nghệ cô đặc dịch mẫn cảm nhiệt ở nhiệt độ thấp và áp suất thường - là công nghệ cô đặc nước quả nhiệt đới tích hợp các quá trình màng như MF, NF, RO và MD, kết hợp với hệ thống bay hơi bề mặt lạnh, cho phép chế biến nước quả ở nhiệt độ thấp (dưới 42°C) và áp suất thường. Trong công nghệ JEVA, quá trình làm bay hơi nước trái cây ở nhiệt độ vừa phải (dưới 42°C), áp suất xung quanh đã cắt giảm 80% năng lượng cần thiết và bảo quản hầu hết các loại vitamin so với phương pháp truyền thống: Nấu hoặc đun sôi nước trái cây để tạo ra sự bay hơi khiến tốn nhiều năng lượng và phá hủy các vitamin. Nhà khoa học Bách khoa giải thích quy trình này không tạo chất thải vì cả chất cô đặc và chất ngưng tụ đều là sản phẩm tốt.
Chị đã sử dụng tất cả phản hồi và dữ liệu đã thu thập để cải thiện hệ thống của mình. Hiện quy trình được giám sát và kiểm soát bằng giao thức IP và được tối ưu hóa bằng trí tuệ nhân tạo.
Công nghệ JEVA không chỉ giúp sản xuất nước quả cô đặc mà còn có thể áp dụng để cô đặc dịch enzym, hạ thủy phần mật ong với chi phí năng lượng thấp, chất lượng sản phẩm cao hơn so với công nghệ truyền thống.
Đặc biệt, sản phẩm từ công nghệ JEVA có thể bảo quản ở nhiệt độ thường mà không cần chất bảo quản, đáp ứng được yêu cầu khắt khe của các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản. Các sản phẩm nông nghiệp chất lượng cao từ công nghệ JEVAPhong phú sản phẩm nông nghiệp CLC từ công nghệ JEVA
Ứng dụng công nghệ JEVA có thể chế biến nhiều loại nước quả trên một hệ thống máy móc và chế biến được nhiều loại sản phẩm khác nhau như nước cô đặc, sản phẩm sấy từ một loại nguyên liệu; chi phí thấp, giá thành sản phẩm có giá trị cao. Ví dụ 1kg dưa hấu không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu dạng quả tươi, giá 2.000đ - 4.000đ; 1kg nước dưa cô đặc giao dịch trên thị trường quốc tế có giá dao động từ 250.000 - 400.000đ.
Công nghệ JEVA còn có tính cơ động cao, doanh nghiệp có thể tích hợp vào container và đưa đến các vùng khác nhau để vận hành; thiết bị nhỏ gọn dễ dàng di chuyển đến nhiều nơi tuỳ nhu cầu sản xuất; hệ thống thiết bị có thể được điều khiển và vận hành từ xa, không cần nhiều công nhân, quá trình vận hành khá đơn giản.
Từ năm 2016 đến nay, nhiều doanh nghiệp từ Bắc vào Nam đã triển khai ứng dụng công nghệ JEVA trong thương mại hoá công nghệ, phát triển và chế tạo thiết bị tại Việt Nam, Thái Lan; cô đặc từ nông sản đáp ứng yêu cầu khách hàng Nhật Bản; cô đặc mật dừa nước; cô đặc dịch enzym trong sản xuất dược phẩm, mỹ phẩm; chế biến sầu riêng, mía, ổi; chế biến thanh long, chuối, mía, nước dừa; chế biến quýt, mơ, vải; phát triển sản phẩm phân vi sinh cô đặc từ dịch lên men thân chuối; chế biến chuối hữu cơ; chế biến rau củ (cà rốt hữu cơ, cần tây hữu cơ) thành các sản phẩm khử độc/detox; chế biến cam Cao Phong, mía hữu cơ; chế biến chuối, bưởi, dưa hấu hữu cơ sản xuất thực phẩm thực dưỡng,… Ưu thế của JEVA chính là việc cải tiến được nhược điểm to, cồng kềnh, không dễ di chuyển của các công nghệ cùng loại hiện nay.
Với nguyên lý mới của PGS Nguyễn Minh Tân, chiếc máy này được tạo ra chỉ nhỏ bằng một chiếc tủ lạnh, kèm theo bánh xe để di chuyển
Mới đây nhất, công nghệ JEVA được ứng dụng tại một doanh nghiệp ở Bắc Giang để chế biến sâm Nam núi Dành, bưởi non. Công nghệ JEVA của PGS. Nguyễn Minh Tân không chỉ giải quyết bài toán tiêu thụ nông sản mà còn mở ra hướng đi mới cho ngành công nghiệp chế biến thực phẩm Việt Nam. Với những ưu điểm vượt trội và khả năng ứng dụng linh hoạt, JEVA góp phần nâng cao giá trị nông sản, cải thiện đời sống nông dân và khẳng định vị thế của khoa học công nghệ Việt Nam trên trường quốc tế.
Hiện nhóm nghiên cứu của PGS. Nguyễn Minh Tân đang kết hợp với một nhóm nghiên cứu Trường Điện - Điện tử, Đại học Bách khoa Hà Nội ứng dụng AI phát triển Hệ thống Mũi điện tử.
Hình dung cắt sầu riêng đi xuất khẩu (thời gian vận chuyển tùy địa chỉ đến, có thể là 2 - 3 tuần…), phải tính toán thời gian để khi đến nơi thì sầu riêng vừa chín tới. Theo phương pháp truyền thống, để xác định sầu riêng chín hay không cần sử dụng phương pháp phân tích sắc ký, mất 3 - 4 tiếng với máy móc hiện đại.
Nếu làm được Hệ thống Mũi điện tử, thời gian xác định được độ chín của hoa quả rất nhanh, giá thành rẻ. Không chỉ nông sản, nhóm nghiên cứu đặt mục tiêu hệ thống có thể phân biệt được sữa mới và sữa đã để cũ (để lâu). Hệ thống này sẽ giúp ích cho nhà ăn của các trường học.
