Anh hùng Lao động PGS. Trần Tuấn Thanh đã tạo dấu ấn đột phá cho lĩnh vực cơ khí chính xác của Việt Nam với phong cách làm việc mạnh mẽ, sáng tạo, sâu sát thực tiễn. Dấu ấn nổi bật là đề tài “Nghiên cứu chế tạo vòi phun bơm cao áp cho động cơ diesel”, có ý nghĩa to lớn trong bối cảnh khó khăn của đất nước mới bước qua sự tàn phá của chiến tranh.
Người lính từ xứ Nghệ đến Bách khoa học cơ khí
PGS. Trần Tuấn Thanh sinh năm 1933 tại thành Vinh, tỉnh Nghệ An. Khi đi học phổ thông tại vùng tự do, người thanh niên Trần Tuấn Thanh là một học sinh giỏi Toán, rồi sau đó nhập ngũ, trở thành anh bộ đội Cụ Hồ tham gia kháng chiến chống Pháp, như rất nhiều người con trưởng thành trên vùng đất của phong trào Cách mạng Xô-viết Nghệ Tĩnh khi ấy.
Sau Hiệp định Geneva 1954, người lính Trần Tuấn Thanh xuất ngũ và khát khao tiếp tục con đường học tập để xây dựng đất nước. Mục tiêu đó đã trở thành hiện thực khi ông thi đỗ vào học ngành Chế tạo máy, trở thành sinh viên khóa I của Trường Đại học chuyên nghiệp Bách khoa.
Bằng năng lực học tập và sức làm việc của mình, ngay sau khi tốt nghiệp, kỹ sư Trần Tuấn Thanh được giữ lại Trường làm giảng viên, rồi gắn bó với Bách khoa trong suốt sự nghiệp công tác về sau.
Kết hợp tố chất Toán học và chất nghề cơ khí, cùng với phong cách mạnh mẽ năng động, thầy Trần Tuấn Thanh đã trở thành một chuyên gia đầy bản lĩnh nghề nghiệp, để lại nhiều dấu ấn nổi bật.
Tạo dựng niềm tin bằng phẩm chất tự lực
Nói về công việc của thầy Trần Tuấn Thanh tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội trong những thập niên 1960 – 1980, thì đó là một thời kỳ mang đậm dấu ấn của sự gian khó, thiều thốn về phương tiện, cơ sở vật chất và học liệu.
Làm thế nào để đưa ra được các giải pháp kỹ thuật cho các nhiệm vụ khó khăn ? Đối với thầy Trần Tuấn Thanh, câu trả lời là phải tự lực, luôn quan sát, học hỏi và luôn dấn thân vào thực tiễn, sáng tạo giải pháp mới từ những thứ sẵn có.
Bản thân thầy Trần Tuấn Thanh là tấm gương về sự nỗ lực tự học và học từ thực tiễn. Ngoài nền tảng ngoại ngữ tiếng Pháp được học từ trước 1954, thầy đã tự học để sử dụng thạo tiếng Nga cho công việc. PGS. Trần Tuấn Thanh không giới hạn mình như một nhà khoa học của bản vẽ thiết kế và phòng thí nghiệm. Thầy là con người của thực tiễn, vào xưởng cùng đứng máy với công nhân, trực tiếp khảo sát dây chuyền sản xuất và luôn đặt câu hỏi để khám phá.
Dựa vào sự tự lực, tạo thành sự tự tin, rồi thu hút được niềm tin. Thầy Trần Tuấn Thanh đã được giao những nhiệm vụ quan trọng và khó khăn, trong đó có việc chủ trì đề tài “Nghiên cứu chế tạo vòi phun bơm cao áp cho động cơ diesel”.
Người Anh hùng Lao động làm cơ khí chính xác
Bối cảnh sau khi kết thúc chiến tranh, nền kinh tế còn lạc hậu, đất nước bị cấm vận, phương tiện kỹ thuật, thiết bị, phụ tùng đều thiếu thốn. Khi đó, các xe tải I-pha W50 là phương tiên vận tải chủ lực, song không có phụ tùng thay thế. Năm 1976, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội được giao nhiệm vụ triển khai đề tài cấp Nhà nước “Nghiên cứu chế tạo vòi phun bơm cao áp cho động cơ diesel”, mã số N03-76, về sau chuyển thành mã số 52.01.
Là người chủ trì công việc chính của đề tài, thầy Trần Tuấn Thanh đề ra phương án tận dụng các máy móc thiết bị sẵn có của các nhà máy cơ khí ở Việt Nam, với những bộ đồ gá lắp thích hợp, chia nhỏ các phần việc, đơn giản hoá thao tác… để có thể hoàn thành những sản phẩm cơ khí đòi hỏi độ chính xác đến micromet, mà khi đó các máy công cụ của Việt Nam không đạt được.
Thầy Trần Tuấn Thanh đã nhiều lần lặn lội khăp các kho bãi, nhà máy, để tìm kiếm thiết bị, phụ tùng thích hợp về khôi phục lại, trang bị cho đề tài. Đề tài thực chất là một dự án liên ngành, với nhiều vấn đề kỹ thuật như: vật liệu chế tạo bộ đôi vòi phun bơm cao áp, bột mài cao cấp, chế độ nhiệt luyện, lò luyện, dụng cụ đo với độ chính xác micromet. Tất cả đều là những bài toán lớn.
Nhiều nhà máy cơ khí trên toàn quốc đã tham gia vào đề tài. Từng vấn đề được gỡ dần, để chế tạo thành công sản phẩm cuối cùng.
Đó là thành tựu khoa học kỹ thuật có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với đất nước khi ấy. Bởi vì kết quả nghiên cứu chế tạo không chỉ là sản phẩm ứng dụng cho xe I-pha W50, mà còn tiếp tục được ứng dụng vào những sản phẩm khác, trong đó có việc phục hồi động cơ phương tiện quân sự… Ý nghĩa to lớn hơn nữa là thông qua quá trình nghiên cứu, hiệu chỉnh các thiết bị sản xuất và đào tạo công nhân thực khi triển khai đề tài, đã hình thành một chuỗi nhà máy có thể sản xuất sản phẩm cơ khí chính xác cao cho đất nước.
Thầy Trần Tuấn Thanh đã tạo nên điểm đột phá cho lĩnh vực cơ khí chính xác Việt Nam vào thời điểm khó khăn nhất trong thời bao cấp.
Tiếp nối thành công của đề tài, Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp đã thành lập “Trung tâm cơ khí chính xác” trực thuộc Đại học Bách khoa Hà Nội, giao Phó Giáo sư Trần Tuấn Thanh làm giám đốc, tiếp tục nghiên cứu và xây dựng một dây chuyền sản xuất bơm cao áp. Năm 1985, PGS. Trần Tuấn Thanh được Đảng và Nhà nước trao tặng danh hiệu Anh hùng Lao động
Một tình yêu Hà Nội
Phía sau sự nghiệp của một chuyên gia cơ khí chính xác hàng đầu là một người đàn ông mạnh mẽ, ngay thẳng, giàu lòng vị tha. Sau khi rời quê hương lên Hà Nội, thầy Trần Tuấn Thanh gắn bó với Đại học Bách khoa Hà Nội đến ngày nghỉ hưu theo chế độ. Ông lập gia đình với một người phụ nữ Hà Nội gốc, cựu nữ sinh Đồng Khánh Trưng Vương, với những phẩm chất truyền thống của con gái Hà Thành: tinh tế, đảm đang, lo toan cuộc sống gia đình trong thời bao cấp khó khăn, để ông tập trung làm việc.
PGS. Trần Tuấn Thanh luôn tự hào vì tình yêu đối với Thủ đô Hà Nội, nơi ông sống và làm việc, cũng là nơi đem đến cho ông một gia đình hạnh phúc.
Trọn vẹn tâm huyết với nền công nghiệp Việt Nam
Cho đến tuổi 90, PGS. Trần Tuấn Thanh vẫn luôn giữ sức khỏe bền bỉ, khí chất mạnh mẽ và luôn nghĩ về những bài toán phát triển nền công nghiệp Việt Nam. Nhiều học trò, đồng nghiệp cũ và các nhà sản xuất vẫn liên hệ với thầy để đón nhận những chia sẻ kinh nghiệm và tầm nhìn sắc sảo của một chuyên gia kỹ thuật hàng đầu với một trái tim đầy nhiệt huyết. Kể cả khi tuổi đã cao, phong cách của thầy vẫn đầy năng lượng, giàu trải nghiệm thực tiễn tại các nhà máy công nghiệp và nhiệt tình giúp đỡ.
Cách mạng công nghiệp hiện đại mở ra thời kỳ chuyển đổi số với những ứng dụng công nghệ cao. Song không vì thế mà các ngành công nghiệp nền tảng như ngành cơ khí giảm đi vai trò quan trọng. Công nghệ cao và cơ khí chính xác là chìa khóa của nền sản xuất công nghiệp.
Để hôm nay đất nước hướng sang kỷ nguyên vươn mình, phải đi từ hôm qua xây móng, đắp nền. Thời gian trôi qua, quy luật khắc nghiệt của tạo hóa đã làm chặng đường của PGS. Trần Tuấn Thanh dừng lại, song ngày hôm qua vẫn là nền tảng cho ngày hôm nay hướng đến tương lai.
Tri ân PGS. Nguyễn Tuấn Thanh, người Thầy, người Anh hùng Lao động, người đi cùng lịch sử Bách khoa.
Những tin cũ hơn