Trí tuệ Bách khoa góp phần giải các bài toán cuộc sống

>>> Xem bài viết trong Đặc san Đại học Bách khoa Hà Nội TẠI ĐÂY

Giữa tháng 9/2025, Đại học Bách khoa Hà Nội trưng bày 7 sản phẩm nghiên cứu khoa học tại Triển lãm Những thành tựu nổi bật của ngành Y tế và Giáo dục - Đào tạo tổ chức tại Nhà Quốc hội. Triển lãm diễn ra trong khuôn khổ Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện 4 nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị (khóa XIII).

Nối bật trong các sản phẩm tham gia triển lãm là Hệ thống Auto Timelapse và Bộ kit thử nhanh Dengue NS1 và IgG/lgM - có rất nhiều tiềm năng ứng dụng trong thực tiễn, góp phần giải các bài toán về kinh tế - xã hội Việt Nam.

Nhật ký số hóá quá trình hình thành các công trình trọng điểm

Auto Timelapse là hệ thống giám sát trực tuyến hoạt động ổn định trong mọi địa hình, khí hậu mà không cần điện nguồn, có khả năng truyền tải dữ liệu qua 4G/5G và lưu trữ không giới hạn. Auto Timelapse có thể hoạt động bằng năng lượng mặt trời, kết hợp năng lượng gió, ghi hình và thông số vật lý môi trường liên tục để tạo nên chuỗi phim timelapse độ phân giải cao, giúp người quản lý hoặc nhà nghiên cứu giám sát diễn biến công trình, môi trường hay sinh trưởng nông nghiệp theo tiền trình thực tế.

Thiết bị cho phép thu thập hình ảnh cùng các thông số vật lý của môi trường theo thời gian thực, dữ liệu được bảo mật an toàn và có thể truy cập tức thì ở bất cứ đâu thông qua web, app trên các thiết bị thông minh. Toàn bộ phần cứng và nên tảng phần mêm đều do nhóm nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Công nghệ Không gian và Dưới nước, Đại học Bách khoa Hà Nội làm chủ hoàn toàn, được cải tiến qua 16 phiên bản để ngày càng tinh gọn, hiệu quả và thân thiện với người dùng.
 

Trong lĩnh vực xây dựng, Auto Timelapse đã được áp dụng để theo dõi tiền độ thi công nhiều công trình quy mô lớn, tạo nên "nhật ký số hóa" minh bạch, chính xác đến từng chi tiết, đồng thời có rất nhiều công cụ hữu ích như: So sánh đối chiếu tiền độ, tra cứu trực tuyến, "nội soi" theo thời điểm thi công... Các chủ đầu tư, ban quản lý và cơ quan giám sát có thể theo dõi hình ảnh, video trực tuyến mọi lúc, mọi nơi, ngay cả trong điều kiện khắc nghiệt. Đây cũng là công nghệ cốt lõi của dòng sản phẩm này khi đảm bảo độ tĩnh tuyệt đối, hoạt động tin cậy trong mọi điều kiện địa hình khí hậu trong thời gian dài.

Trong lĩnh vực môi trường, thiết bị cho phép theo dõi sụt lún, xâm thực, triều cường hay sạt lở địa tâng, tích hợp cảm biến chuyên dụng để đo và phân tích sự biển thiên của các yếu tố khí - thủy văn.

Với nông nghiệp công nghệ cao, Auto Timelapse giúp quan sát quá trình sinh trưởng cây trồng, vật nuôi, kết hợp dữ liệu cảm biến như độ ẩm, nhiệt độ, độ mặn để truy xuất nguồn gốc và tối ưu hóa quy trình sản xuất.

Sau 8 năm ứng dụng thực tế, hệ thống đã được triển khai trong hơn 1.000 dự án ở khắp các địa hình từ rừng núi, đồng bằng, khu công nghiệp đến vùng biển đảo xa xôi trên lãnh thổ Việt Nam và đang thử nghiệm tại Malaysia, Hàn Quốc, Nga…

Sản phẩm nghiên cứu vì sức khoẻ cộng đồng

Trong bối cảnh phần lớn sinh phẩm chẩn đoán y học ở Việt Nam vẫn cần nhập khẩu, việc phụ thuộc vào nguồn cung bên ngoài không chỉ khiến chi phí tăng cao mà còn đặt ra thách thức về khả năng chủ động trong phòng chống dịch bệnh.

Nhận thức rõ trách nhiệm của cơ sở đào tạo và nghiên cứu tiên phong, các nhà khoa học Viện Khoa học và Công nghệ sức khỏe, Đại học Bách khoa Hà Nội đã chủ động phát triển, quyết tâm làm chủ toàn bộ quy trình chế tạo kit thử nhanh "made in Vietnam", nổi bật trong số đó có Bộ kit thử nhanh Dengue NS1 và IgG/IgM.
  Bệnh truyền nhiễm sốt xuất huyết Dengue có tác nhân do muỗi Aedes aegypti (muỗi văn), lưu hành tại 128 quốc gia, đe dọa hơn 3,9 tỷ người.

Mỗi năm, thế giới có tới khoảng 390 triệu ca nhiễm. Tại Việt Nam, bệnh có mặt ở hầu hết các tỉnh, gây ra nhiều đợt dịch lớn, tỉ lệ tử vong cao nếu không được chẩn đoán kịp thời. Tuy nhiên, hầu hết các sinh phẩm xét nghiệm nhanh hiện nay đều phải nhập khẩu, khiến chi phí cao và phụ thuộc vào nguôn cung bên ngoài.

Bộ kit thử nhanh Dengue NS1 và IgG/lgM là sản phẩm nghiên cứu được triển khai dựa trên nền tảng công nghệ chiến lược: Công nghệ Y - Sinh học tiên tiến (Công nghệ gen, công nghệ protein, công nghệ tế bào).

Quá trình sản xuất kit đi từ sản xuất protein kháng nguyên NS1 tái tổ hợp từ E.coli, sản xuất kháng thể đa dòng tinh sạch từ động vật, sau đó sản xuất các thành phần que thử, sản xuất que thử hoàn thiện và cuối cùng là đánh giá kit thử.

Bộ kit thử được thiết kế dựa trên nguyên lý sắc ký miễn dịch, sử dụng hai kháng thể đa dòng kháng protein NS1 được sản xuất từ thỏ và chuột lang để làm kháng thể phát hiện và bắt giữ, cùng một kháng thể đa dòng kháng IgG thỏ hoặc protein A làm kiểm chứng và sử dụng hạt nano vàng đa thùy cộng hợp với kháng thể phát hiện để tăng độ nhạy của phép thử.

Nối bật, nhóm nghiên cứu đã làm chủ hoàn toàn công nghệ sản xuất kháng thể và hạt nano vàng đa thùy, loại hạt giúp tăng đáng kể độ nhạy của phép thử. Khi mẫu huyết thanh của bệnh nhân được nhỏ vào que thử, nếu chứa kháng nguyên NS1, phức hợp kháng nguyên - kháng thể - hạt nano vàng sẽ hình thành và di chuyển dọc màng nitrocellulose, tạo nên hai vạch tín hiệu thể hiện trạng thái dương tính, nếu chỉ xuất hiện một vạch ở vị trí đối chứng, mẫu được xác định âm tính với virus Dengue.
  Các kết quả thử nghiệm bước đầu cho thấy bộ kit thử có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, tương đương thậm chí vượt một số sản phẩm ngoại nhập, có thể dễ dàng sử dụng ở mọi cơ sở y tế từ cấp cơ sở đến tuyến Trung ương. Dự kiến, trong thời gian tới, các nhà khoa học Bách khoa sẽ hoàn thiện và phát triển quy trình công nghệ sản xuất Bộ kit thử nhanh Dengue NS1 và IgG/IgM quy mô lớn.

Auto Timelapse cùng Bộ kit thử nhanh Dengue NS1 và IgG/IgM tưởng chừng là hai công trình khoa học khác biệt, nhưng đều là minh chứng sinh động về kim chỉ nam của Đại học Bách khoa Hà Nội trong hành trình gần bảy thập kỷ xây dựng và phát triển: Trách nhiệm với đất nước - Cam kết với cộng đồng.